عکس هنرپیشه ها

 برخی سایت های داخلی و خارجی و به تبع آن برخی شبکه ها و کاربران شبکه های اجتماعی تیتری جذاب با عنوان «رتبه ۱۹ ایران در میان مصرف کنندگان الکل» انتخاب کرده اند که این تیتر برگرفته از این متن است: «در این جدول، ایران به لحاظ سرانه مصرف الکل (در سطح ملی)، رتبه ۱۶۶ را داراست اما اگر کسانی را که مطلقا مشروب نمی‌خورند از محاسبه کنار بگذاریم، سرانه مصرف الکل در ایران و بین کسانی که مشروب‌خوار هستند ۲۵ لیتر در سال است (مردان حدود ۲۷ و زنان حدود ۱۸) و به این ترتیب ایران در مقام ۱۹ جدول قرار می‌گیرد.» و به دنبال آن مقایسه رتبه ایران با بعضی کشور‌ها (از لحاظ سرانه مصرف مشروب خوار‌ها و بر اساس لیتر در سال) صورت گرفته است که در آن آمده است:

رتبه ایران: ۱۹
رتبه روسیه: ۳۰
رتبه آلمان: ۸۳
رتبه بریتانیا: ۹۵
رتبه آمریکا: ۱۰۴
رتبه کانادا: ۱۰۵
رتبه ایتالیا: ۱۵۰
رتبه عربستان: ۱۸۴
 

اما آیا با فرض صحت این آمار و بدون تشکیک در نحوه تهیه این گزارش و اندازه گیری مصرف ایرانیان؛ آیا واقعا وضعیت ترسیم شده در سایت های خبری و شبکه های اجتماعی صحت دارد؟

«کیوان ابراهیمی» از کاربران شبکه های اجتماعی در واکنش به این اظهارات در مطلبی نوشت: چند ماه پیش، سازمان بهداشت جهانی، نتایج پژوهش مصرف الکل در سال ۲۰۱۴ را در قالب گزارشی مفصل منتشر کرد (کل گزارش ۳۹۲ صفحه ای از اینجا قابل دریافت است). سایت اکونومیست نمودار جالبی را بر اساس آمار ارائه شده در این گزارش تهیه کرده که در پیوست قابل مشاهده است (دریافت نمودار با کیفیت اصلی از اینجا)
 

الکل
اعداد و دوایر قرمز رنگ این نمودار مربوط به آمار مصرف الکل، تنها در بین الکل خواران یک کشور است (Drinkers only). واحد عدد مربوط به هر دایره قرمز، لیتر به ازای هر مصرف کننده است که ایران از این لحاظ در رتبه ی ۱۹ دنیا و بالاتر از آمریکا و روسیه قرار دارد، اما این بدین معنا نیست که درصد الکل خواران ایرانی نسبت به آمریکایی ها و روس ها بالاتر است یا اینکه مجموع مصرف الکل در ایران بالاتر از این کشورهاست. بلکه این آمار تنها موید این نکته است که الکل خواران ایرانی (که درصد ناچیزی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند) از همتایان آمریکایی و روس خود فاسد تر بوده و میزان الکل بالاتری را مصرف می کنند.

به عنوان مثال و در بررسی سایر کشورها می بینیم که الکل خواران اماراتی (حدود ۴ درصد از جمعیت این کشور) بطور میانگین هر نفر حدود ۳۴ لیتر الکل در سال مصرف می کنند و امارات از این جهت در رتبه دوم جهان قرار دارد؛ در حالی که الکل خواران ایرانی (کمتر از ۲ درصد از ایرانی ها) به طور متوسط نفری ۲۵ لیتر الکل مصرف می کنند. الکل خواران روسی و آمریکایی نیز به ترتیب نفری ۲۲ و ۱۳ لیتر در سال مصرف دارند.

اعداد و دوایر آبی رنگ نمودار (که اصل و اساس مطلب در آنها نهفته است) مربوط به آمار مصرف کنندگان الکل در یک کشور نسبت به جمعیت آن است (All adults). ایران از این لحاظ در جایگاه خوبی قرار داشته و کمتر از ۲ درصد جمعیت آن الکل خوارند. از این حیث، ایران در رتبه های آخر جدول (جایگاه ۱۶۶ و در کنار کشورهایی مثل تونس، تاجیکستان، عربستان و سایر ملل اسلامی) قرار دارد که نسبتا جایگاه مناسبی است. جالب توجه است که کشورهای روسیه و آمریکا (که به دروغ گفته شده مصرف الکل کمتری نسبت به ایران دارند) به ترتیب ۱۵ و ۹ درصد از جمعیت کشورشان مصرف کننده الکل اند و از این حیث در جایگاه ۴ و ۴۹ جهانی و به مراتب در وضعیتی بدتر از ایران قرار دارند. نکته ی قابل توجه دیگر در این گزارش، مصرف پایین الکل در اکثر کشورهای اسلامی و مصرف بالای این ماده در کشورهای ثروتمند است.

تکیه این پژوهش تنها بر آمار رسمی ارائه شده توسط کشورها نبوده، بلکه آمار ارائه شده از راهها و روش های گوناگونی جمع آوری شده که توضیحات مربوط به این روش های پژوهشی و متدهای آمارگیری را می توانید در فصل انتهایی گزارش (که پیشتر لینک آن داده شد) ببینید.

چه نیک است قبل از تایید و تبلیغ و انتشار هر مطلبی که برای اولین بار به گوش مان می‌خورد، برویم و اصل مطلب را کنکاش کرده و به حقیقت دست یابیم. اگر توان این کار را نداریم، سزاست که به متخصصین متبحر و با انصاف رجوع کنیم.