عکس هنرپیشه ها

حالا پس از گذشت دو سال از شروع آن واقعه، مي‌توان ميزان تاثيرگذاري سينما و سينماگر بر اين رويداد بزرگ را ارزيابي كرد. تاثيرگذاري كه به نظر مي‌رسد مديران سينمايي لزوم حمايت از آن را درك كرده‌ و بر آن واقف‌اند. سينماگران از طريق مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهاي مختلف با رسانه‌ها و ساخت فيلم‌‌هاي انتخاباتي و فيلم‌هاي سينمايي سياسي مي‌توانند اثرگذار باشند كه واضح است ساخت فيلم‌هاي سياسي در اين ميان از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. * فلاش بك بد نيست كمي هم به قبل از انتخابات برگرديم. پيش از آغاز انتخابات رياست جمهوري، كانديداها با دعوت از فيلمسازان مختلف، فيلم‌هاي انتخاباتي‌شان را ساختند. «جواد شمقدري» با فيلم محمود احمدي‌نژاد، «مجيد مجيدي» و «مهدي كرم‌پور» با فيلم ميرحسين موسوي، «سيدضياءالدين دري» و «بهروز افخمي» با فيلم مهدي كروبي و «محمدعلي فارسي» با فيلم محسن رضايي، به سهم خودشان تاثيرگذاري خاصي براي تصاحب آراي مردم داشتند. از همين جاي كار، تعريف‌ و تمجيدها و همين طور عتاب و سرزنش‌ها از فيلمسازان آغاز شد و مخالفان سياسي، فيلمسازان را مورد تحقير خود قرار ‌دادند و فيلمسازها را به جهت حمايت از كانديداهاي مورد نظر محكوم كردند. در ادامه كار، با روي كار آمدن دولت و معاونت سينمايي جديد، ساخت فيلم‌هاي سياسي يكي از شعارهاي اين معاونت قرار گرفت. شمقدري سال 88 در مراسم توديع و معارفه مديرعامل مركز گسترش سينماي مستند و تجربي، سينماي سياسي را يك حلقه‌ مفقوده در سينماي كشور دانست و اظهار داشت: اين موضوع بايد دستمايه‌ كار قرار گيرد و نياز داريم به اين ژانر دست پيدا كنيم؛ البته نبايد در اين عرصه دچار التهابات جناحي شويم و بايد با رويكرد آبشخور فرهنگي ساخت فيلم‌هاي موثر سياسي در دستور كار قرار گيرد. «سيدعليرضا سجادپور» مديركل اداره نظارت و ارزشيابي وزارت ارشاد هم در اين باره گفته است: گام اول براي توليد فيلم سياسي آسان‌گيري و سهل‌گيري است تا سليقه‌ها و ذائقه‌هاي مختلف بتوانند انتقادهاي‌شان را مطرح كنند تا جايي كه به منافع ملي ضربه‌اي وارد نشود. توجه به اين سينما مي‌تواند باعث جذب عده‌اي از مخاطبان بالقوه سينماي ايران شود كه سال‌ها است به سينما نمي‌روند. * سينماي سياسي در جشنواره نكته‌اي كه سجادپور به آن اشاره كرد، در عمل هم ديده مي‌شود و ما در بيست و نهمين جشنواره فجر شاهد ارائه نگاه‌هاي مختلف سياسي بوديم و فيلم‌هاي «گزارش يك جشن» (ابراهيم حاتمي‌كيا)، «پايان‌نامه» (حامد كلاهداري)، «اخراجي‌ها3» (مسعود ده‌نمكي) و «خيابان‌هاي آرام» (كمال تبريزي) روي پرده رفتند و با واكنش‌هاي مختلفي از سوي علاقه‌مندان مواجه شدند. فيلمي در يك سالن با تشويق تماشاگران روبه‌رو شد و در سالن ديگر، همان‌ها (شايد با رفتاري سياست‌زده و غيردموكراتيك) فيلم ديگري را هو كردند. حاتمي‌كيا، «گزارش يك جشن» را روايت احوالاتش مي‌داند و با اين كه مي‌گويد خيلي دنبال نمادسازي نبوده، ولي هر يك از مخاطبان فيلم براي خود نمادي متصور مي‌شوند. پس از نمايش فيلم در جشنواره، خيلي‌ها حاتمي‌كيا را ضد انقلاب و نظام و حتي منافق معرفي كردند اما او با صراحت در برنامه تلويزيوني نادر طالب‌زاده اعلام كرد «والله از درون نظام حرف مي‌زنم و اپوزيسيون نيستم». بالاخره ساخت فيلم سياسي در ايران با توجه به مناسب نبودن بسترهاي آن، اين نتايج تلخ را به دنبال دارد و فيلمسازي كه جزو سرمايه‌هاي انقلاب و نظام محسوب مي‌شود، به اين صورت تخريب مي‌شود.با اين كه به نظر مي‌رسد معاونت سينمايي خيلي هم با مفهوم اين فيلم موافق نيست، اما «گزارش يك جشن» در جشنواره فجر اكران شد و اخيرا هم اعلام كردند كه پروانه نمايش فيلم به ‌زودي صادر مي‌شود. اين يعني همان آسان‌گيري و سهل‌گيري كه مديركل اداره نظارت و ارزشيابي به آن اشاره كرد.«پايان‌نامه» به كارگرداني «حامد كلاهداري» كه اين روزها روي پرده سينماهاست و در زمان جشنواره با حواشي زيادي روبه‌رو شد، روايتي است از چهار دانشجو كه براي رساندن پايان‌نامه‌شان به استاد، به طور ناخواسته درگير ماجرايي پيچيده مي‌شوند. بستر وقوع اين داستان در ماه‌هاي پس از انتخابات سال 88 است كه موجب مي‌شود برخي از زواياي پنهان حوادث آن زمان به صورت نمادين آشكار شود. صراحت بيان يكي از ويژگي‌هاي بارز «پايان‌نامه» است كه در مابقي فيلم‌ها ديده نمي‌شود. با اينكه برخي منتقدان نسبت به ساختار فيلم ايراداتي وارد كردند اما ويژگي مهم فيلم يعني صراحت بيان، مي‌تواند در رشد سينماي سياسي كشور كارگر باشد. به نظر مي‌رسد در اين ژانر پر تشنج و ملتهب مي‌بايست آرام آرام حركت كرد و به جايي رسيد كه سينماگران با خيال راحت راجع به موضوعات مختلف اجتماع در فيلم‌هايشان - و نه در مصاحبه‌ها و بيانيه‌ها - اظهار نظر كنند. نكته ديگر اعتقاد كارگردانان به فيلمي است كه خلق مي‌كنند. به طوري كه در مورد اين فيلم، كلاهداري در نشست‌هاي مختلف فيلمش به صراحت اعلام كرد: «به تك‌تك پلان‌هاي فيلمم معتقدم». او در گفت‌وگوي تازه‌اي، لازمه ساخت فيلم سياسي را داشتن جرأت قلمداد كرده است. حضور اين فيلمساز جوان در شرايطي اتفاق مي‌افتد كه بسياري از سينماگران داراي دغدغه درباره انتخابات88، در سينما يا تلويزيون مشغول توليد فيلم‌ درباره ساير موضوعات ارزشي بوده‌اند و اين صحبت «كلاهداري» از اين حيث، قابل تأمل است. «اخراجي‌ها3» سومين فيلم از سه‌گانه مسعود ده‌نمكي است كه بسياري از مردم آن را ديدند و در نهايت هم در اكران، فروشي معادل 6 ميليارد تومان به دست آورد. اين فيلم زباني طنز و البته به قول ده‌نمكي، زباني طنز و گزنده دارد. ده‌نمكي هم در اين فيلم به صراحت صحبت نكرده و خودش هم گفته كه من نمادها را در آدم‌هاي مختلف گذاشتم و خيلي نمي‌توانيد بگوييد كه فلان كانديدا، كدام كانديداي واقعي است. با اين حال نگاه طنز به موضوعات سياسي هم از اهميت ويژه‌اي برخوردار است؛ به طوري كه در زمان حال حاضر كه در اوايل راه پر پيچ و خم سينماي سياسي هستيم، مي‌توان با بيان طنز بسياري از موضوعات را مطرح كرد. آخرين فيلم از فيلم‌هاي سياسي جشنواره فيلم فجر فيلم «خيابان‌هاي آرام» است. كمال تبريزي كارگردان فيلم معتقد است: من فيلمسازي هستم كه هميشه متاثر از شرايط جامعه كار مي‌كنم و همراه با مردم جامعه حركت مي‌‌كنم. اين در حالي است كه نمايش اين فيلم در جشنواره فيلم فجر به دليل اشاره‌هاي سياسي و نقدهاي آن، مورد اعتراض مخاطبان قرار گرفت اما به هر حال توليد و ساخت اين فيلم در فضايي كه قرار بوده آماده ارائه فيلم‌هاي منتسب به ژانر سياسي شود (و آزمون و خطاهايي هم در آن صورت گيرد) قابل ارزيابي است. البته فيلم‌هايي هم در جشنواره بيست و نهم فيلم فجر ديده شد كه اشاره‌هاي سياسي خود را درقالب داستان و روايت بيان كردند كه به نظر مي‌رسد در سينماي ايران، همواره چنين رويكردي، بهتر مي‌تواند بر مخاطب تأثير بگذارد و متأسفانه گاه مورد سؤاستفاده نيز قرار مي‌گيرد. * فيلم‌هاي سياسي بايكوت شده با اين تفاصيل بايد منتظر چند فيلم سياسي ديگر بود تا وعده مديران سينمايي درباره حمايت از اين ژانر به نحو احسن محقق شود؛ ضمن اين كه فيلم‌هاي مستندي هم‌چون «يزدان تفنگ ندارد» (حسين شمقدري)، «ترور حقيقت» (قاسم بخشي)، «دختر لر» و «ايران سبز» (محمدرضا دهشيري)، «تقلب واقعي» (نادر طالب‌زاده) و «خواب آشفته» (سهيل كريمي) درباره مسائل مربوط به انتخابات سال 88 ساخته شده اما متأسفانه در رسانه‌هاي مختلف، بازتاب خبري گسترده‌اي نداشته است كه شايد همين ماجرا، زاييده «رفتار سياسي» با «آثار هنري با رويكرد سياسي» باشد. * فيلم‌هاي آينده به گزارش فارس، در حال حاضر فيلم سياسي ديگري با عنوان «قلاده‌هاي طلا» به كارگرداني ابوالقاسم طالبي در حال ساخت است. اين فيلم لقب سياسي‌ترين فيلم تاريخ سينماي ايران را به خود نسبت داده و محمدرضا شريفي‌نيا، امين حيايي، مريلا زارعي از جمله بازيگران اين فيلم هستند. همچنين «خودزني» به كارگرداني «احمد كاوري» فيلمي اجتماعي است كه پس زمينه و فضاسازي آن در يكي از دوره‌هاي انتخاباتي رخ مي‌دهد و از 8 بازيگر اصلي برخوردار است. عليرضا سجادپور هم چندي پيش در گفت‌وگويي بيان داشت: به آن‌هايي كه فكر مي‌كردند «پايان‌نامه» درباره «ندا آقاسلطان» است، نويد مي‌دهم دو فيلم درباره «ندا آقاسلطان» درحال ساخت است تا بر نگراني‌هاي‌شان افزوده شود.